TEZ HAZIRLARKEN BİLİNMESİ GEREKENLER - 8

Yazılı Kaynaklardan Veri Elde Etme

Veri toplama araştırma sonucunu etkileyen en önemli faktörlerden biri olduğu için, hangi verinin nerede olduğunun araştırmacı tarafından bilinmesi gerekir. Mesela öğrencilerin okul kütüphanelerinden ne ölçüde yararlandıklarını araştırmak için veri toplamanın bir yolu görüşme yöntemi olabileceği gibi, kütüphanede kitap ödünç vermede tutulan kayıtlarda olabilir. Araştırmacı bu gibi durumlarda veri toplamak amacıyla yazılı kaynaklara başvurabilir.

(kaynak: www.volpeypir.com)

Bir araştırma sürecinin başarıyla sonuçlanabilmesi her şeyden önce araştırma ile ilgili yayınların genişliğine ve derinliğine incelenmesine bağlıdır. Araştırmacı özel projesini mevcut ve daha geniş bir plan içine uydurabilmek için, yapacağı araştırmayı daha önce yapılan araştırmalarla bağdaştırabilmelidir. İlgili yazılı kaynakların incelenmesindeki gerçek amaçlardan biri de budur. Araştırmacı araştırdığı konuyla ilgili bir problemle karşılaştığında ilk olarak yazılı kaynaklara başvuracaktır. Bu nedenle yazılı kaynaklar veri elde etmenin ilk aşamasıdır. Araştırmacı, özellikle kaynak araştırmasında kitap, makale, kanun, tüzük, yönetmelik, arşiv belgeleri vb. yazılı kaynaklara başvurma ihtiyacı duyar. Bu kaynaklardan bilgileri toplayarak onlardan konusu ile ilgili yeni sonuçlar çıkarır veya araştırmasını bunlarla destekler.

Yazılı kaynaklardan bilgi toplamanın iki amacı vardır.

1. Sorunun özgeçmişine ve yeni hali hazır durumuna dair bilgileri toplayarak problemin durumunu açığa kavuşturmak, araştırmanın çerçevesini belirlemek.
2. Hazır bilgileri problemin çözümünde veri olarak kullanmak.

Başvurulacak Yazılı Kaynaklar

• Standart nitelikteki kitap, tez ve bültenler
• Periyodik Yayınlar (yıllıklar ve bilimsel gelişmeler üzerine dizi yayınlar)
• İndeks ve Özet Niteliğindeki Periyodik Yayınlar
• Orijinal Nitelikteki Araştırma Yayınları
• Almanaklar
• Guiness Rekorlar Kitabı
• Who is Who?
• Bibliyografyalar (Milli Bibliyografyalar ve Özel Bibliyografyalar)
• Yayın Evleri Katalogları
• Gazete Arşivleri
• Bazı Konsoloslukların Kültür Merkezleri Tarafından Zaman Zaman Yayınlanan Bültenleri ve Katalogları
• Yasalar
• Bakanlıkların Yayınları ve Katalogları
• Başbakanlık ve Bakanlıklara Bağlı Kuruluşların Yayın ve Bültenleri

Bilimsel Yayında Aranan Özellikler

1. Doğruluk: Bir bilimsel yayın her şeyden önce doğruluğu yansıtabilecek nitelikte olmalıdır. Yanlış olan ve gerçeğe uymayan bir yayın, bir tez birçok kişiyi yanlış yola yöneltir ve yazarını da güç duruma düşürür. Yayımlanan araştırma sonuçlarının çok dikkatli ve titizlikle kontrolden geçirilmesi şarttır.
2. Objektif Olma: Bir bilimsel yayın objektif sonuçlara dayanarak hazırlanmalıdır. Sübjektif görüşlerle bir problemin çözümlenmesi gerçekleştirilemez. Bazı bilimsel yayınlarda sübjektif görüşlere yer verilerek bir yargıya varıldığı görülürse de genellikle bu gibi yayınlar yüksek bir bilimsel değer taşımaz.
3. Tarafsızlık: Bir tezin, bir bilimsel yayının önemli niteliklerinden biride tarafsız bir görüş içinde hazırlanmış olmasıdır. Yazar araştırmasından elde ettiği sonuçlara göre eserinde tarafsız bir yargıya varmaya çalışmalıdır. Taraf tutularak hazırlanan bir yayın gerçekleri yansıtmaktan daima uzak kalır. Bilim bütün insanlık içindir. Araştırma sonuçlarını bir grubun ya da sınırlı bir toplumun yararına değerlendirerek hazırlanan bir tez, bilimsel bir yayın bütün insanlığa karşı işlenmiş bir suç sayılır.
4. Kontrol Edilebilme: Araştırma kurumlarında bilimsel değerde birçok araştırma yapılmaktadır. Bazı durumlarda yapılan bir araştırma başkası tarafından tekrarlanarak sonuçların kontrol edilmesi istenir. Bunun için araştırmada kullanılan materyalin niteliği, nereden ve nasıl elde edildiği, uygulanan metodun özelliği ve araştırma ile ilgili öteki bütün işlemler üzerinde yeter ölçüde bilgi vermelidir.
5. Açıklık: Bir bilimsel yayın daima açık ve sade bir dille yazılmalıdır. Yayının kapalı anlaşılması güç olması çalışma planındaki eksikliklere ya da yazarın kompozisyonundaki yetersizliğine bağlanır. Problemi açıkça belirtemeyen yayınlar daima karanlıkta kalırlar. Yazarın anlaşılması güç bazı kavram ve terimleri gerekiyorsa açıklaması öğütlenir.

Verilerin Kaydedilmesi

Belgesel taramada başarılı olmanın temel koşulu iyi bir kayıt sistemi ile yürütülmesidir. Belgesel taramanın özünü “not alma” işlemi oluşturur. Taranan kaynaklardaki parçalar aslında çok azdır. Fakat kendi aralarında bütünleşmelidir. Bu sebeple kaynaklar araştırmacının sürekli eli altında olsa dahi not almaktan kaçınılmamalıdır.

İki şekilde not alınabilir:

• Doğrudan aktarma: Kaynaktaki özgün yapı içerik ve ifadenin aynen aktarılmış halidir.
• Dolaylı aktarım: Araştırmacının yararlanmak istediği ana fikir aynen alınır fakat araştırmacı bunu kendi ifadesi ile yeniden yazar.

Bir kaynaktan not alınırken alınan notun şu temel ilkelere uygun olması sağlanmalıdır.

1. Amaca Uygunluk: Araştırmanın işlevsel amaçları ve geçici ana hatları, toplanacak verinin türünü ve ölçüsünü saptamanın en iyi ölçütleridir.
2. Kaynağa Uygunluk: Alınan her not alındığı kaynaktaki anlamını yansıtabilmelidir. Bir kimseyi yazmadığı ya da söylemediği bir şeyi yazmış ya da söylemiş gibi göstermek bağışlanması güç bir yanlışlıktır. Önce her kaynak belli bir bütünü ile incelenmeli, alınacak not bu bütündeki yeri ve anlamını yansıtacak şekilde olmalıdır.
3. Gerçeğe Uygunluk: Bir belgeden not almadan önce bilimsel kuşkuculuğun da bir gereği olarak onu tümüyle ve yararlanmak istenen yönüyle, sıkı bir eleştiriden geçirmek gerekir. Bu eleştiri belgenin gerçekliği, içeriğin geçerlilik ve güvenirliği bakımından yapılmalıdır.